ความ “ฉลาด” กับการ “คิดเป็น” ผิวเผินบางทีอาจมองเหมือน แม้กระนั้นมองให้ดีช่างแตกต่างกัน เนื่องจาก “คนคิดเป็น บางทีอาจไม่ต้องฉลาดหลักแหลม คนฉลาดหลักแหลม บางทีอาจคิดไม่เป็น”
ในบริบทหนึ่ง ความฉลาดบางทีอาจสะท้อนถึง ความฉลาด เชาว์สติปัญญา ความฉับไวทางความนึกคิด ดูเหมือนจะเป็นแถวผู้ใดกันแน่ดีใครกันแน่ได้ คนไหนกันไว คนไหนกันเด่น คนไหนมองเห็นคนนั้นสบโอกาส…
แต่ว่าการ “คิดเป็น” ย่อมมาจากประสบการณ์ และก็สิ่งจำเป็นหมายถึงสติ กับการเล่าเรียน ตามที่เข้าใจกันดีอยู่แล้ว เฉลี่ยวฉลาดเพียงใดก็พลาดได้ แต่ว่าจะเฉลี่ยวฉลาดหรือเปล่า ถ้าเกิดบกพร่องหรือกำเนิดอะไรขึ้นแล้วไร้สติ ไม่ศึกษา ไม่ดูตัวเอง ก็ยากจะ คิดเป็น
ความฉลาดสร้างการได้เปรียบได้ง่ายในหลายจังหวะ แม้กระนั้นการคิดเป็น สร้างความยืนยง รุ่งเรือง รวมทั้งความสมบูรณ์
เนื่องจากถ้าเกิดฉลาดหลักแหลมแม้กระนั้นคิดไม่เป็น ตัวอย่างเช่น ฉลาดแกมโกง ฉลาดหลักแหลมแม้กระนั้นเรื่องเฉพาะหน้า ไปจนกระทั่ง “อวดฉลาด” ซึ่งแม้ว่าจะเฉลี่ยวฉลาดจริง แม้กระนั้นผลมันจะไม่สะท้อนความฉลาดเลยในอนาคต
แน่ๆว่า ถ้าหากเฉลี่ยวฉลาดและก็คิดเป็นด้วยเป็นสิ่งที่ดีเยี่ยม หรือในบางบุคคลเขากล่าวว่า “เฉลี่ยวฉลาดแล้วจำต้องมีไหวพริบ” โน่นก็คล้ายคลึงกัน
แม้กระนั้นก็เนื่องจากว่าพวกเราไม่บางทีอาจฉลาดหลักแหลมได้ทุกเรื่องตลอดเวลา การคิดเป็นก็เลยสำคัญเสมอ
แต่ว่าที่น่าห่วงที่สุดเป็น ไม่ฉลาด แถมยังคิดไม่เป็น คนแบบนี้ดูท่าจะไม่ถูกซ้ำๆซากๆ หลงทางไปตลอด มีอะไรก็อาจไม่เหลือ ไม่ใช่เพียงแค่สินทรัพย์ ทรัพย์สิน แต่ว่าหลายๆอย่างและก็อนาคต ด้วยเหตุว่ามีประสบการณ์ พบเหตุการณ์ใดแต่ว่า “คิดไม่เป็น” เลย คนฉลาดมากจริงๆมากแค่ไหน ก็ช่วยเขามิได้หรอก…
พวกเราเฉลี่ยวฉลาดขนาดไหนก็เลยบางทีอาจไม่มีความสำคัญ วันนี้ทวนหรือยัง เรื่องไหนที่พวกเรายังคิดมิได้ คิดไม่เป็นเสียเชิง